ویتامین D، از دسته ویتامین های محلول در چربی است که یکی از عوامل ضروری برای فعالیت های سلولی بدن می باشد. این ویتامین، هم از طریق مواد غذایی و هم از طریق مواجهه با آفتاب قابل دریافت می باشد، به همین خاطر به آن ویتامین آفتاب نیز گفته می شود. در سال های گذشته به نقش این ویتامین در تنظیم جذب و نگهداری کلسیم و فسفر در بافت استخوان پی برده اند اما امروزه علاوه بر این ویژگی ها، اثرات ضد سرطانی، ضد التهابی، مقابله با عوامل میکروبی، حفظ سلامت دستگاه قلب و عروق و همچنین اثرات درمانی و پیشگیری کننده ویتامین D در بیماری های پوستی نیز به اثبات رسیده است.
همانطور که اشاره شد، ویتامین D به صورت خوراکی قابل دریافت می باشد و منابع حیوانی و گیاهی نیز می توانند به جذب این ترکیب کمک کنند. مهمترین منابع غذایی شامل زرده تخم مرغ، ماهی سالمون، ماهی ساردین، روغن جگر ماهی کاد، کره گیاهی، پنیر و غلات می باشد که به دو فرم ویتامین D2 در منابع گیاهی و ویتامین D3 در منابع حیوانی قابل دسترس است.
بیشترین ویتامین D که جذب بدن می شود از طریق تابش نور خورشید به سطح پوست ما، صورت می گیرد و طی فرایندهای بیوشیمیایی، ویتامین D3 در دسترس بدن قرار می گیرد.
از جمله عواملی که باعث کاهش مقدار مورد نیاز ویتامین D می گردد و می توان به آن ها اشاره نمود، مواردی مانند چاقی، مصرف دخانیات، عدم دریافت نور کافی خورشید و سن می باشد. همچنین برخی شرایط بالینی، نظیر پوکی استخوان، بیماری های مزمن کلیوی، نارسایی های کبدی، بیماری های التهابی دستگاه گوارش، پرکاری غده تیروئید، پرکاری غده پاراتیروئید و بیماری سیلیاک نیز به کاهش سطح ویتامین D می انجامد. مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج، داروهای ضد رتروویروس ها (برای مثال HIV)، درمان های هورمونی برای مقابله با سرطان های سینه و پروستات و داروهای کورتونی نیز به کاهش سطح ویتامین D می انجامند.
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، عملکرد ویتامین D تنها به تنظیم مقادیر کلسیم و فسفر در بافت استخوان محدود نمی گردد و مطالعات گسترده نشان داده اند که ارتباط مستقیمی بین کاهش سطح ویتامین D و بیماری های پوستی وجود دارد. از جمله این بیماری ها، پسوریازیس (Psoriasis)، آتوپیک درماتیت (Atopic Dermatitis)، ایکتیوز (Ichthyosis Congenita)، آکنه (Acne)، ویتیلیگو (Vitiligo)، ریزش موی سکه ای (Alopecia Areata)، هیدرادنیتیس ساپوراتیوا (Hidradenitis Suppurativa)، لوپوس (Systemic Lupus Erythematosus)، ملانوما (Melanoma) و سرطان های پوستی غیر ملانومایی (Non-Melanoma Skin Cancer) می باشد که به اهمیت نقش ویتامین D اشاره می کنند.
بدلیل نقش حیاتی ویتامین D در روند طبیعی فعالیت های سلولی، مقدار مورد نیاز آن نیز مورد بررسی های دقیق قرار گرفته و نتایج زیر بدست آمده تا با مصرف منابع غذایی غنی از این ویتامین، رسیدن نور کافی خورشید و حتی مصرف مکمل های دارویی، مقدار کافی را به بدن برسانیم.
پیشنهاد دوز کافی ویتامین D، بصورت زیر خلاصه می شود:
تا یک سالگی، مقدار 400 واحد در روز
از یک سالگی تا 70 سالگی، مقدار 600 واحد در روز
از 70 سالگی به بالا، مقدار 800 واحد در روز
بطور کلی، میزان ویتامین D، از مقدار 30 نانوگرم به ازای هر میلی لیتر، نباید کمتر باشد. از طرفی مقادیر بالای 200 نانوگرم به ازای هر میلی لیتر نیز باعث مسمومیت خواهد شد که باید این نکات نیز مورد توجه قرار گیرند.
